484 کالا
سیر تا پیاز الکتروموتورها: هر آنچه باید بدانیم
الکتروموتور چیست؟ الکتروموتور (Electromotor) یا موتور الکتریکی (Electric Motor)، از جمله دستگاه‌های الکترومکانیکی محسوب می‌شود، که مبدل انرژی الکتریکی به انرژی مکانیکی هستند. این نوع موتورها با توجه به نوع ساختار، بازده و کاربرد، در انواع مختلفی تولید می‌شوند.
الکتروموتورها در صنایع مختلف مانند خودروسازی، هوافضا، صنایع نفت و گاز، پمپاژ آب، صنایع برق و الکترونیک و… به کار می‌روند. به علت کارایی بالا، صرفه‌جویی در انرژی، صدای کمتر و دوام بیشتر این دستگاه‌ها، از آن‌ها علاوه بر کاربردهای صنعتی، در صنایع خانگی نیز استفاده می‌شود.
به طور کلی، ساختار الکتروموتورها به دو نوع سیم‌پیچی و بدون سیم‌پیچی تقسیم می‌شود. در الکتروموتورهای سیم‌پیچی، سیم‌هایی که برای تولید میدان‌های مغناطیسی مورد نیاز هستند در نواحی مختلف سیم‌کشی شده و با هم تعامل می‌کنند. در الکتروموتورهای بدون سیم‌پیچی، میدان مغناطیسی با استفاده از مواد مغناطیسی دائمی تولید می‌شود و هیچ سیمی در ساختار آن وجود ندارد.
بازده الکتروموتورها بسیار بالاست و به دلیل عدم وجود قطعاتی مانند دنده‌ها و چرخ‌دهنده‌ها، ضریب انتقال بالایی دارند. همچنین، به دلیل عدم وجود سوخت در این دینام‌ها، آلودگی هوای ناشی از آن‌ها کمتر است. البته هزینه تولید الکتروموتورها نسبت به موتورهای دیگر بیشتر است، اما با توجه به صرفه‌جویی در مصرف انرژی، در بلندمدت این هزینه‌ها جبران می‌شوند.
در نهایت، الکتروموتورها به دلیل کارایی بالا، دوام بیشتر، صدای کمتر، هزینه‌های نگهداری و تعمیر کمتر و آلودگی هوای کمتر، به عنوان یکی از بهترین گزینه‌ها از میان انواع موتورها در صنایع مختلف مطرح می‌شوند.
در ادامه با جزئیات بیشتری از این دستگاه قدرتمند و پرکاربرد آشنا خواهیم شد، پس با ما در این مطلب از فروشگاه محصولات صنعتی همراه باشید.
تاریخچه مختصر اختراع و بهبود موتورهای الکتریکی
تاریخچه الکتروموتورها به قرن نوزدهم بازمی‌گردد:
۱۸۲۰: هانس کریستین اورستد (Hans Christian Ørsted)، با بررسی سوزن قطب‌نمایی که به علت نزدیک شدن یک جریان الکتریکی به آن، از شمال مغناطیسی منحرف شده بود، رابطه مستقیم بین الکتریسیته و مغناطیس را کشف کرد. (البته او از سال ۱۸۱۸ به دنبال ارتباط بین این دو بود، اما در آن زمان نتایج را گیج‌کننده توصیف کرده بود.)
۱۸۲۱: مایکل فارادی (Michael Faraday)، فیزیکدان بریتانیایی، پس از گفتگو با دانشمندانی که در مسیر طراحی موتور الکتریکی با کمک کشف اورستد در رابطه با ارتباط مستقیم الکتریسیته و مغناطیس شکست خورده بودند، تصمیم به تولید چیزی برای ایجاد «چرخش الکترومغناطیسی» گرفت. آزمایش او بر این اساس بود که اگر سیمی غوطه‌ور در حمام جیوه، در کنار آهن‌ربایی در وسط حمام جیوه قرار بگیرد، و به الکتریسیته تولیدشده از یک باتری شیمیایی وصل شود، در اطراف آهنربا خواهد چرخید. این وسیله موتور هم‌قطب نامیده شد.
۱۸۲۴: ویلیام استورجن (William Sturgeon) موفق به اختراع آهنربای الکتریکی شد. آهنربای او که متشکل از آهنی حدودا ۲۰۰گرمی به شکل نعل اسب و سیم مسی لختی که ۱۸ دور، دور آن پیچیده شده بود، بود، با اتصال به یک باتری تک‌سلولی، می‌توانست حدود ۴ کیلوگرم را بلند کند.
۱۸۳۱: مایکل فارادی، در آزمایش خود برای اولین بار نشان داد که اگر یک آهنربا از وسط یک حلقه سیمی عبور داده شود، جریان الکتریکی در سیم پدید می‌آید؛ به عبارت دیگر، میدان مغناطیسی، منجر به القای الکترومغناطیسی می‌شد. هم‌زمان با فارادی، جوزف هنری (Joseph Henry) موفق به ساخت یکی از اولین موتورهای مدرن DC شد که از الکترومغناطیس برای حرکت استفاده می‌کرد. این موتور از طریق حرکت گهواره‌ای یک آهنربای الکتریکی بین دو سلول باتری کار می‌کرد. ساخت این موتور منجر به کشف پدیده خودالقایی الکتریکی شد.
۱۸۳۷: استورجن با استفاده از یک آهنربای الکتریکی ساده که از پیچاندن سیمی به دور یک هسته آهنی ساخته می‌شد، و وارد کردن جریان به سیم، هسته را مغناطیسی کرد و موجب شد یک آهنربای دائمی به چرخش در بیاید. اگرچه این موتور چندان قدرتمند نبود، اما اثبات مفهومی مهمی را نشان می‌داد: می‌توان از الکتریسیته برای ایجاد حرکت استفاده کرد.
در سال‌های بعدی، پس از توسعه تکنولوژی سیم‌کشی و مواد مغناطیسی، الکتروموتورها به صورت گسترده در صنایع مختلف به کار گرفته شدند. البته در آن زمان، بسیاری از کارخانه‌ها و تولیدکننده‌های الکتروموتورها، به علت هزینه اولیه بسیار بالای تولید و به کار بستن این دستگاه‌ها، ترجیح می‌دادند که شیوه قدیمی کار خود را حفظ کنند.
۱۸۷۳: زنوب گرام (Zénobe Gramme)، فیزیکدان بلژیکی، نوعی دینام اختراع کرده بود، که با چرخاندن چرخ آن، جریان مستقیم (DC) تولید می‌کرد. اختراع او از دینام‌های پیش از خود راحت‌تر کار می‌کرد و ولتاژ بیشتری تولید می‌کرد. او و همکارش به صورت تصادفی دریافتند که در صورت اتصال این دستگاه به برق مستقیم، قادر به چرخش خواهد بود. این ماشین، اولین موتور الکتریکی قدرتمند مفید بود.
۱۸۷۹: توماس ادیسون (Thomas Edison)، مخترع و کارآفرین آمریکایی، با استفاده از الکتروموتورها، نورپردازی با لامپ الکتریکی را ممکن کرد. در پی این کشف، تولید لامپ الکتریکی به صورت گسترده آغاز شد و الکتروموتورها به عنوان قدرت محرکه اصلی در صنعت نورپردازی به کار گرفته شدند.
۱۸۸۸: نیکولا تسلا (Nikola Tesla)، مخترع صربی-آمریکایی، نوعی الکتروموتور با هوای سرد را توسعه داد که سریعا به یکی از محبوب‌ترین الکتروموتورهای صنعتی تبدیل شد.
۱۸۹۰: میخایل اسیبوویچ یک موتور سه فاز روتور قفسی اختراع کرد.
در سال‌های بعدی، با توسعه تکنولوژی الکتروموتورها، بهبود کارایی، بالا بردن قدرت و کاهش هزینه‌ها، این موتورها به صورت گسترده در صنایع مختلف به کار گرفته شدند.
الکتروموتورها چه می‌کنند و در چه جاهایی به کار می‌روند؟
الکتروموتورها با استفاده از انرژی الکتریکی، انرژی مکانیکی تولید می‌کنند. این دستگاه‌ها بر اساس قوانین الکترومغناطیسی، یک میدانی مغناطیسی درون خود ایجاد می‌کنند، که باعث چرخش قطعات داخلی آن‌ها می‌شود. تولید انرژی مکانیکی توسط الکتروموتورها، در بسیاری از تجهیزات و دستگاه‌های مختلف استفاده می‌شود:
خودرو: الکتروموتورها در خودروهای الکتریکی و هیبریدی چرخ‌ها را حرکت می‌دهند.
صنایع: در بسیاری از صنایع، الکتروموتورها ماشین‌آلات، تجهیزات و دستگاه‌های مختلف را به حرکت در می‌آورند.
ابزارهای برقی: الکتروموتورها در ابزارهای برقی مانند دریل، ماشین تراش‌کاری، اره‌های برقی و بسیاری دستگاه‌های دیگر استفاده می‌شوند.
استفاده خانگی: موتورهای الکتریکی در دستگاه‌هایی مانند ماشین لباس‌شویی، ماشین ظرف‌شویی، هواکش و فریزر کاربرد دارند.
انرژی‌های پاک: الکتروموتورها در تولید انرژی از منابع پاک مانند باد و آب نیز به کار می‌روند.
به طور کلی، الکتروموتورها در بسیاری از صنایع و برای کاربردهای مختلف استفاده می‌شوند. می‌توان با اطمینان گفت که بسیاری از دستگاه‌هایی که امروزه در زندگی‌مان استفاده می‌شوند، بدون آن‌ها وجود نمی‌داشتند.
الکتروموتورها چگونه کار می‌کنند؟
الکتروموتور یک دستگاه الکتریکی است و انرژی الکتریکی را به انرژی مکانیکی تبدیل می‌کند. این دستگاه شامل یک قطب مثبت و یک قطب منفی است که برای تولید میدان مغناطیسی استفاده می‌شود. به عبارت دیگر، الکتروموتور سیم‌های مفتول‌شده را درون یک میدان مغناطیسی قرار می‌دهد تا بتواند با اتصال به یک منبع برق، به چرخش در آیند.
وقتی جریان الکتریکی از طریق سیم‌های مفتول‌شده جریان می‌گیرد، یک میدان مغناطیسی ایجاد می‌شود که باعث چرخش سیم‌های مفتول‌شده در داخل میدان مغناطیسی می‌شود. این چرخش، باعث چرخش شفت الکتروموتور می‌شود که در پایین‌ترین قسمت آن قرار دارد. در واقع، جریان الکتریکی که از طریق سیم‌های مفتول‌شده جریان می‌گیرد، باعث تولید یک نیروی الکترومغناطیسی می‌شود که با قطب‌های مغناطیسی الکتروموتور تعامل دارد و باعث چرخش شفت می‌شود.
یکی از مزایای الکتروموتورها این است که به عنوان یک منبع انرژی پاک، برای تولید انرژی، به مواد سوختی نیاز ندارند.
منبع: electrical4u
انواع الکتروموتورها
در کل، هر نوع الکتروموتور به دلیل خصوصیات ویژه‌اش، در کاربردی خاص بیشترین کارایی را از خود نشان می‌دهد. برای انتخاب بهترین نوع، باید خصوصیات و نیازهای کار را به دقت بررسی کرد و از افراد متخصص کمک گرفت.
بر اساس جنس بدنه
الکتروموتورها بر اساس جنس بدنه به دو دسته تقسیم می‌شوند:
۱. فلزی
بدنه این نوع از فلز چدن یا آلومینیوم ساخته شده است. این الکتروموتورها بیشتر در صنایع به کار می‌روند. بدنه‌ی فلزی این الکتروموتورها باعث افزایش وزن آن‌ها می‌شود، اما در عوض، مقاومت بالاتر در برابر شرایط سخت و پایداری بیشتر را برای آن‌ها ایجاد می‌کنند.
الکتروموتور آلومینیومی
همان‌طور که از نام الکتروموتورهای آلومینیومی پیداست، آن‌ها از آلیاژهای گوناگون آلومینیوم تشکیل شده‌اند. این نوع به دلیل وزن سبک، مقاومت بالا در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی و سایر شرایط نامساعد محیطی، به عنوان یکی از گزینه‌های مناسب در بسیاری از صنایع، مثل خودروسازی، هوافضا، کشتی‌سازی، صنایع غذایی و پزشکی، استفاده می‌شوند. این الکتروموتورها مقاومت بالایی در برابر شرایط نامطلوب محیطی مانند رطوبت، گردوغبار، و شرایط آب‌وهوایی سخت دارند.
۲. پلاستیکی
بدنه این نوع از الکتروموتور از پلاستیک ساخته شده است. این نوع بیشتر در کاربردهای خانگی و کوچک مورد استفاده قرار می‌گیرد. بدنه پلاستیکی باعث کاهش وزن می‌شود و در نتیجه، این الکتروموتورها قابل‌حمل خواهند بود و به راحتی قابل نصب و استفاده هستند؛ اما در برابر شرایط سخت و تحریکات خارجی، مقاومت کمتری دارند.
بر اساس شیوه ساخت
الکتروموتورها بر اساس شیوه ساخت، به چهار دسته تقسیم می‌شوند:
۱. DC
در این نوع، جریان DC از طریق یک حلقه جهت‌دار به قسمت‌های مختلف الکتروموتور تزریق می‌شود تا میدان مغناطیسی تولید شود. قطب‌های مغناطیسی در داخل الکتروموتور ثابت هستند و جزء اصلی آن شامل قطب‌های نیمه‌هادی است.
۲. AC قطب‌دار
در این نوع، میدان مغناطیسی توسط القای الکتریکی تولید می‌شود. قطب‌های مغناطیسی در داخل الکتروموتور قابل‌تغییر هستند، و از طریق تغییر تناوب برق، قطب‌های مغناطیسی تغییر می‌کنند.
۳. AC غیرقطب‌دار
در این نوع، میدان مغناطیسی به وسیله یک پیچ همگرا تولید می‌شود. قطب‌های مغناطیسی در داخل الکتروموتور ثابت هستند و با تناوب برق، سیم‌های مفتول شده در داخل الکتروموتور با میدان مغناطیسی همگرا تعامل می‌کنند.
۴. خازنی
در این نوع، یک خازن به منظور تولید یک میدان مغناطیسی همگرا استفاده می‌شود. این نوع الکتروموتور بیشتر در کاربردهای کوچک و خانگی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
سنکرون / آسنکرون
۱. الکتروموتورهای سنکرون
در این دسته، سرعت پایداری الکتروموتور با سرعت میدان مغناطیسی همگام است. این نوع الکتروموتورها برای استفاده در ماشین‌آلات صنعتی، قطارهای برقی، کارخانه‌های سیمان و تأسیسات نیروگاهی مناسب هستند.
۲. الکتروموتورهای آسنکرون
در این نوع الکتروموتور، المان‌های الکتروموتور به صورت غیرهمگام با سرعت میدان مغناطیسی حرکت می‌کنند. این نوع الکتروموتورها برای استفاده در ماشین‌آلات صنعتی، پمپ‌های آب، کولرها، واشرها و دستگاه‌های تهویه هوا مناسب‌اند.
بر اساس میدان مغناطیسی
الکتروموتورها بر اساس میدان مغناطیسی خود، به دو نوع قطب برجسته و قطب غیربرجسته تقسیم می‌شوند. البته این تقسیم‌بندی در ارتباط با موتورهای الکتریکی با قطب‌های متعدد به کار می‌رود. در موتورهای الکتریکی با قطب برجسته، تعداد قطب‌ها بیشتر از تعداد شیارهای موتور است، در حالی که در موتورهای الکتریکی با قطب غیربرجسته، تعداد قطب‌ها کمتر یا برابر با تعداد شیارهای موتور است.
برای روشن‌تر شدن موضوع، بهتر است به توضیح مختصری درباره قطب‌ها و شیارها توجه کنید:
قطب‌ها: مناطقی در موتور که میدان مغناطیسی در آن‌ها قرار می‌گیرد. قطب‌ها می‌توانند به صورت جفتی در موتورهای الکتریکی وجود داشته باشند، و با قطب‌های شمال (N) و جنوب (S) مغناطیسی مشخص شوند.
شیارها: شیارها به سوراخ‌های موجود در قسمت استاتور یا روتور موتور اشاره دارند.
الکتروموتورهای قطب برجسته (Salient Pole)
در موتورهای الکتریکی با قطب برجسته، قطب‌ها به عنوان قطعات جداگانه و برجسته در موتور قرار دارند. این قطب‌ها معمولاً از فولاد سیلیسیومی ساخته شده و شکل کروی یا بیضوی دارند. قطب‌های برجسته به وسیله یک قاشقک و یا جفت قطب‌های مغناطیسی به یک‌دیگر متصل می‌شوند. این الکتروموتورها عموماً در کارهای نیازمند چرخش کند، مانند ژنراتورها، استفاده می‌شوند.
الکتروموتورهای قطب غیربرجسته (Non-Salient Pole)
در موتورهای الکتریکی با قطب غیربرجسته، قطب‌ها به صورت متحدالشکل و کم‌برجسته یا صاف در موتور قرار دارند و نیازی به قاشقک یا جفت قطب‌های مغناطیسی نیست. موتورهای الکتریکی با قطب غیربرجسته عموماً در کاربردهای نیازمند سرعت چرخش بالا و کار با بارهای ثابت، مورد استفاده قرار می‌گیرند.
بر اساس تعداد فاز
در شبکه‌های برق صنعتی، برق به صورت یک سیگنال AC (تناوبی) تولید می‌شود، که در هر چرخه، جهت و شدت جریان و ولتاژ دو بار تغییر می‌کند. این سیگنال AC را می‌توان به صورت یک موج سینوسی در نظر گرفت. خود الکتروموتورها نیز به این نوع از برق نیاز دارند.
فاز در الکتروموتور به تعداد موج‌های سینوسی AC در یک دوره اشاره دارد. در الکتروموتورهای سه‌فاز، برای تولید برق، سه سیم برق به ترتیب با فازهای A، B و C به کار می‌رود و در نتیجه، سه فاز AC به دست می‌آید. این سه فاز AC به الکتروموتور سه‌فاز تغذیه می‌شود، که با استفاده از آن، میدان مغناطیسی لازم برای چرخش شفت تولید می‌شود.
در الکتروموتورهای تک‌فاز و دوفاز نیز، برای تولید میدان مغناطیسی، از فازهای تناوبی برق استفاده می‌شود. با این حال، الکتروموتورهای سه‌فاز به دلیل عملکرد بهتر، کارایی بالاتر و هزینه کمتر برای تولید، در بسیاری از صنایع اولویت دارند و بیشترین میزان استفاده را دارند.
الکتروموتورها بر اساس تعداد فازهای‌شان، به سه دسته تقسیم می‌شوند:
۱. تک‌فاز
این نوع الکتروموتورها برای کاربردهای کوچک و خانگی به کار می‌روند. برای مثال، الکتروموتورهای مورد استفاده در ماشین لباس‌شویی، اره‌برقی و دریل، از این نوع هستند.
۲. دوفاز
این نوع الکتروموتورها برای کاربردهای خاصی مانند پمپ‌های آب و تجهیزات جانبی در خطوط راه‌آهن و هواپیماها استفاده می‌شوند.
۳. سه‌فاز
این نوع الکتروموتورها بیشترین استفاده را در صنایع بزرگ دارند. آن‌ها سه فاز دارند و برای کاربردهای صنعتی مانند ماشین‌آلات، تجهیزات صنعتی، خودروهای الکتریکی و بسیاری دیگر از آن‌ها استفاده می‌شود.
بر اساس قدرت عملکرد
الکتروموتورها بر اساس قدرت عملکرد به چهار دسته تقسیم‌بندی می‌شوند:
۱. نیمه‌صنعتی
این الکتروموتورها عموماً تا حداکثر 2 اسب بخار (2 HP) قدرت دارند، و برای کاربردهای خانگی و نیمه‌صنعتی، مانند ماشین ظرف‌شویی، ماشین لباس‌شویی، پمپ‌های آب و برخی ابزارهای برقی مناسب هستند.
۲. صنعتی
این نوع الکتروموتورها عموماً تا حداکثر 100 اسب بخار (100 HP) قدرت دارند، و برای کاربردهای صنعتی و تجاری مانند پمپ‌های صنعتی، کمپرسورهای هوا، خطوط تولید و ماشین‌آلات صنعتی استفاده می‌شوند.
۳. بزرگ صنعتی
این دسته برای کاربردهای بزرگ صنعتی و تولیدی مناسب هستند. این نوع الکتروموتورها عموماً تا حداکثر 10,000 اسب بخار (10000 HP) قدرت دارند، و به عنوان قطب‌نمای صنعتی، در کارخانه‌ها و نیروگاه‌ها برای چرخش توربین‌های برقی و پمپ‌های بزرگ استفاده می‌شوند.
۴. الکتروموتورهای خاص
برخی از این الکتروموتورها شامل الکتروموتورهای توربوجت، الکتروموتورهای هیدرولیک، الکتروموتورهای مغناطیسی و الکتروموتورهای خطی هستند. این نوع الکتروموتورها برای کاربردهایی مانند هواپیماهای بزرگ، ماشین‌های خطی و صنایع نظامی استفاده می‌شوند.
انواع الکتروموتورهای خاص
الکتروموتورهای خاص به چندین دسته تقسیم می‌شوند، که در ادامه به برخی از انواع معروف‌تر آن‌ها اشاره می‌کنیم:
۱. خطی
در این نوع الکتروموتور، به جای حرکت چرخشی، به وسیله یک المان خطی الکتریکی، حرکت خطی ایجاد می‌شود. این نوع برای استفاده در ماشین‌آلات صنعتی، رباتیک و ماشین‌آلات پزشکی مناسب هستند.
۲. توربوجت
این نوع الکتروموتور، در هواپیماها و هلیکوپترها به عنوان توربین‌های جهت‌دهی و کمک به تولید قدرت برای پره‌های هواپیما استفاده می‌شود.
۳. هیدرولیک
در این نوع، حرکت به وسیله فشار سیال هیدرولیک تولید می‌شود. این دسته برای استفاده در ماشین‌آلات صنعتی و خطوط تولید مناسب هستند.
۴. مغناطیسی
در این نوع الکتروموتور، جریان الکتریکی به وسیله میدان مغناطیسی تغییر می‌کند و حرکت خطی یا دورانی تولید می‌کند. این نوع الکتروموتورها برای استفاده در ماشین‌آلات صنعتی، رباتیک و ماشین‌آلات پزشکی مناسب هستند.
۵. سوئیچ‌کنترل
در این نوع الکتروموتور، جهت حرکت و سرعت الکتروموتور با استفاده از سیگنال‌های الکتریکی کنترل می‌شود. این نوع الکتروموتورها برای استفاده در ماشین‌آلات صنعتی، رباتیک و ماشین‌آلات پزشکی مناسب هستند.
۶. ضدانفجار
الکتروموتور ضد انفجار به عنوان یکی از ابزارهای ایمن در محیط‌های خطرناک مانند معادن، صنایع نفت و گاز، صنایع شیمیایی و غیره، استفاده می‌شوند. این نوع الکتروموتورها به طور خاص برای کاهش خطر ایجاد جرقه الکتریکی که می‌تواند منجر به انفجار شود، طراحی شده‌اند. برای مثال، پوشش خارجی آن‌ها از جنس موادی مانند فولاد ضدزنگ و آلومینیوم ساخته شده، که مقاومت بالایی در برابر ضربه و شوک دارند؛ و درون‌شان از قطعاتی با مقاومت بالا در برابر حرارت و فشار استفاده می‌شود.
از الکتروموتورهای ضد انفجار در ساخت فن ضد انفجار نیز استفاده می‌شود.
۷. پوسته‌جدا
الکتروموتورهای پوسته‌جدا به عنوان یکی از ابزارهای ایمن در صنایعی که با مواد خطرناک کار می‌کنند (مواد شیمیایی، نفت، گاز و…)، استفاده می‌شوند. در واقع، پوسته جدا در این نوع از الکتروموتورها، به منظور جلوگیری از انتقال سیگنال‌های الکتریکی از داخل به خارج آن‌ها به کار می‌رود. پوشش محافظ اغلب از موادی مانند فولاد ضدزنگ یا آلومینیوم ساخته می‌شود که مقاومت بالایی در برابر ضربه و شوک دارند. تفاوت این نوع با انواع معمولی، در این نکته است که قطعات داخلی آن‌ها از پیچیدگی کمتری برخوردار هستند (شامل یک موتور الکتریکی، یک شافت و یک پوشش محافظ)، و در نتیجه، الکتروموتورهای پوسته‌جدا از الکتروموتورهای معمولی هزینه کمتر و عمر طولانی‌تری دارند.
کشورهای تولیدکننده الکتروموتور
به طور کلی، کشورهای زیادی هستند که تولیدات الکتروموتورها را بر عهده دارند؛ اما مطرح‌ترین کشورهای تولیدکننده الکتروموتور را می‌توان چین، آلمان، آمریکا، ژاپن و هند مطرح کرد. البته باید در نظر گرفت که این کشورها بر اساس میزان صادرات‌شان در لیست برترین‌های جهانی قرار گرفته‌اند. بر این اساس، باید توجه داشت که برخی از کارخانه‌ها محصولات خود را درون کشور به فروش می‌رسانند و وارد بازار جهانی نمی‌شوند، اما از کیفیت بالایی برخوردار هستند. البته این نکته نیز حائز اهمیت است، که امروزه به علت چندملیتی شدن شرکت‌ها و گسترش تجارت جهانی، و همکاری‌های بین‌المللی در فرآیند ساخت یک محصول، به خصوص محصول پیچیده و بزرگی مثل الکتروموتور، باعث می‌شود تا دیگر نتوانیم دسته‌بندی دقیقی با عنوان «کشورها» داشته باشیم؛ هرچند که در نهایت می‌توان با در نظر گرفتن این‌که هر شرکت در چه کشوری تولیدات نهایی خود را انجام داده و مبدأ صادراتش کجاست، یا تمرکزش برای ساخت کارخانه‌هایش روی کدام کشور است، چنین دسته‌بندی‌ای را پدید آورد.
در ایران نیز، برخی شرکت‌ها و کارخانه‌های تولیدکننده الکتروموتور و لوازم جانبی آن وجود دارد، که عموماً با همکاری با شرکت‌ها و تکنولوژی‌های بین‌المللی، الکتروموتورهای مورد نیاز با کیفیت و استانداردهای لازم را تولید می‌کنند.
در ایران، اغلب الکتروموتورهایی که به کار می‌روند، تولیدات شرکت‌های ایرانی، اروپایی و چینی هستند.
فارغ از این‌که الکتروموتورهای چینی چه کیفیتی دارند، به این خاطر که اجناس چینی غالبا هزینه تولید اندک و محبوبیت بالایی در جهان دارند، در همه‌جا مورد پذیرش و استفاده هستند.
الکتروموتورهای اروپایی معمولا به علت قدرت و کیفیت بالای‌شان محبوبیت زیادی را بین کارخانه‌دارها به دست آورده‌اند. هرچند ممکن است به خاطر استفاده از تکنولوژی‌های روز و قطعات باکیفیت، این الکتروموتورها قیمت‌های بالاتری داشته باشند، اما نتایج حاصل از استفاده از آن‌ها همیشه رضایت‌بخش بوده‌اند.
اما الکتروموتورهای ایرانی به علت این‌که کیفیت بالا و قیمت مناسب را به صورت هم‌زمان دارند، کارخانه‌داران ایرانی رغبت بیشتری به استفاده از آن‌ها دارند. به خصوص که پشتیبانی و خدمات پس از فروش بیشتر و سریع‌تر تولیدکنندگان این الکتروموتورها از دیگر ویژگی‌های برتر آن‌ها هستند.
راهنمای خرید انواع الکتروموتور
الکتروموتور یا همان موتور الکتریکی به صورت معمولی و ضد انفجار در فروشگاه شاپ صنعتی به فروش می‌رسد.
الکتروموتورهای معمولی بسته به کشور سازنده از کیفیت و قیمت متفاوتی برخوردار می‌باشند. در ادامه به معرفی کشور سازنده و مارک‌های سازنده می‌پردازیم.
۱. الکتروموتورهای ساخت ایران
خرید الکتروموتور ایرانی به جهت پشتیبانی از تولیدات ملی پیشنهاد می‌شود. کیفیت این الکتروموتورها بسته به کارخانه سازنده متفاوت می‌باشد. در ادامه به معرفی برترین تولید کنندگان ایرانی می‌پردازیم.
۱. موتوژن
شرکت الکتروموتور موتوژن یکی از معتبرترین شرکت‌های تولید کننده الکتروموتور در منطقه خاورمیانه است. این کارخانه در سال ۱۳۵۲ با نام گلد الکتریک تاسیس شد و در سال 1354 به موتوژن تغییر نام پیدا کرد. شرکت موتوژن بیش از ۲ ميليون دستگاه انواع الکتروموتور تک فاز و سه فاز موتوژن و الکتروموتور ضد انفجار با کاربردهای صنعتی و خانگی تولید و به بازارهاى مصرف عرضه مى‌کند. کیفیت و قیمت تولیدات موتوژن بالاتر از سایر رقبای ایرانی و چینی خود می‌باشد.
۲. الکتروموتور الکتروژن
الکتروموتور الکتروژن محصولی ایرانی با کیفیت ساخت بالا و دارای استاندارد IEC جهانی است. این محصول دارای کلاس حرارتی F و درجه حفاظت IP55 است. الکتروموتور الکتروژن در دورهای 1000 و 1500 و 3000 دور در دقیقه، در انواع مدل‌ها ارائه می‌شود. قیمت این موتور از رقیب خود یعنی موتوژن پایین تر می‌باشد.
۳. الکتروموتور جمکو
الکتروموتور جمکو یکی از مشهورترین الکتروموتورهای ساخت ایران می‌باشد که مطابق با استانداردهای جهانی و اروپایی تولید و توسط فروشگاه محصولات صنعتی به فروش می‌رسد.
۴. الکتروموتور دیزل ساز
شرکت الکتروموتور دیزل‌ساز برندی با کیفیت می‌باشد که به تولید محصولات خود با بالاترین کیفیت در ایران پرداخته است. این شرکت در کیلومتر 10 جاده کرج واقع شده و یکی از بزرگترین شرکت‌های بازرگانی صنعتی در ایران به شمار می‌رود.
۲. الکتروموتورهای خارجی
این الکتروموتورها ساخت کشورهای اروپایی می‌باشند و دارای بالاترین کیفیت و استانداردها هستند. الکتروموتورهای خارجی به صورت استوک و یا وارداتی در ایران به فروش می‌رسند. به دلیل کیفیت بسیار بالا، این الکتروموتورها حتی به صورت استوک و با قیمت بالا خریداران بسیاری را دارا می‌باشند. در ادامه به معرفی برخی از تولید کنندگان الکتروموتور خارجی می‌پردازیم.
۱. ABB
الکتروموتور ای بی بی ABB محصولی چند ملیتی است که بیشتر در آلمان یا فنلاند تولید می‌شود. شرکت ABB از معروف ترین تولید کنندگان الکتروموتور، الکتروموتور ضد انفجار و انواع دیگر موتورهای صنعتی است. ABB در سال ۱۸۸۳ تاسیس شده است و در حال حاظر با بیش از ۱۴۰،۰۰۰ نفر پرسنل در بیش از ۱۰۰ کشور جهان به تولید محصولات صنعتی با بالاترین کیفیت می‌پردازد. الکتروموتورهای ساخت ABB کیفیت بسیار بالایی را دارا می‌باشند و در ایران بیشتر به صورت استوک به فروش می‌رسند.
۲. گاماک
الکتروموتور گاماک معمولی و ضد انفجار ساخت ترکیه می‌باشد. کارخانه گاماک در سال ۱۹۶۱ در ترکیه تاسیس و به تولید انواع الکتروموتور معمولی، الکتروموتور ضد جرقه، دینام الکتریکی معدن، الکتروموتور حفاری و … مطابق استانداردهای روز اروپا و آمریکا پرداخته است. شهرت جهانی شرکت الکتروموتور گاماک GAMAK به دلیل کیفیت بالای محصولات آن است که باعث شده به موقعیت فعلی بسنده نکرده و با گذشت زمان تلاش خود را برای رسیدن به موفقیت‌های بهتر در ساخت انواع دینام به‌کارگیرند.
۳. الکتروموتور RAEL
کارخانه الکتروموتور RAEL در سال 1969 در شهر جنوا ایتالیا تأسیس و به مرور با توسعه فعالیت خود رشد کرده و از سال 1986 به شهر پردوزا منتقل شد. شرکت الکتروموتور RAEL از سال 2003 موفق به اخذ گواهی ISO 9001:2000 و استاندارد ATEX شده است و توانسته گواهینامه Gost-R را که در رابطه با کیفیت و انطباق محصول در فدراسیون روسیه است، دریافت نماید. رائل توانسته است با توجه به ویژگی‌های یاد شده در زمره یکی از برترین و شناخته شده‌ترین تولیدکنندگان الکتروموتور ضدانفجار قرار گیرد. این کارخانه به صورت خاص به تولید انواع الکتروموتور ضد انفجار با بالاترین کیفیت پرداخته است.
۴. الکتروموتور میکسان
شرکت الکتروموتور میکسان در سال ۱۹۷۷ در شهر Hasköy ترکیه با نام Miksan Motor Sanayi ve Ticaret A.Ş تاسیس شد. این شرکت در سال 1982 با تولید پمپ‌های شناور که بخش بزرگی از بازار داخلی ترکیه را تشکیل می‌داد و در سال 2003 با تولید موتور ارتعاشی و تأسیس کارخانه دوم در بلغارستان گسترش یافت. الکتروموتورهای این کارخانه قیمت پایینی داشته و کیفیت آن‌ها معمولی می‌باشد.
۵. وگ
الکتروموتور وگ WEG برزیل برندی شناخته شده در زمینه ساخت انواع الکتروموتور در سطح دنیاست. تولیدات این کارخانه قیمت و کیفیت بالایی را دارا می‌باشند.
۶. زیمنس
الکتروموتور زیمنس SIEMENS از معروف ترین و بهترین تولید کنندگان الکتروموتور در دنیا است. محصولات زیمنس در آلمان و چک تولید می‌شوند. قیمت الکتروموتورهای زیمنس بالا بوده اما می‌توان آن‌ها را به صورت نو و وارداتی خریداری نمود.
۳. الکتروموتور ساخت چین
الکتروموتورهای ساخت چین به صورت کلی به دو نوع گوانگلویی و غیر گوانگلویی تقسیم می‌شوند. تولیدات کارخانه الکتروموتور گوانگلو چین دارای بالاترین کیفیت ساخت بوده و در ایران با نام‌های مختلف به فروش می‌رسد. خرید الکتروموتور چینی بسته به درخواست خریدار با نام ها و کیفیت‌های متفاوت صورت می‌گیرد. به دلیل امکان ایجاد تغییرات در موتورها خرید این محصولات از فروشگاه های معتبر مانند شاپ صنعتی به خریداران پیشنهاد می‌شود. در ادامه به معرفی برخی از برندهای چینی الکتروموتور می‌پردازیم.
۱. الکتروموتور گوانگلو
کارخانه الکتروموتور ارسم گوانگلو از بهترین تولید کنندگان الکتروموتور چینی می‌باشد که تولیدات خود را تحت استاندارد بین المللی IEC و استاندارد اروپایی CE تولید می‌کند. شرکت گوانگلو در دهه ۸۰ میلادی در استان ژجیانگ در شرق چین تاسیس شده است. قیمت محصولات گوانگلو از سایر رقبای خود بالاتر می‌باشد.
۲. استریم
الکتروموتور چینی استریم Stream یکی از معتبرترین و شناخته شده ترین تولیدات ساخت چین است که در ایران به فروش می‌رسد. این شرکت چینی سابقه‌ای بیشتر از 20 سال در صنعت تولید الکتروموتورها، با رعایت نکات ایمنی و رعایت استانداردهای لازم مانند IE1 در فرآیند تولید محصولاتش دارد. قیمت تولیدات استریم قیمتی کمتر از گوانگلو دارد.
۳. الکتروموتور مسی موتور
شرکت الکتروموتور مسی موتور یکی از تولید کنندگان چینی خوشنام در زمینه تولید و فروش الکتروموتور با راندمان بالا و قیمت مناسب می‌باشد. مسی موتور دارای خط تولید با سطح استانداردهای جهانی در زمینه طراحی، ساخت و مونتاژ تجهیزات صنعتی می‌باشد. کیفیت مسی‌موتور از استریم و گوانگلو پایین تر می‌باشد.
۴. کوئل
کارخانه الکتروموتور کوئل چینی از تولید کنندگان الکتروموتور ضد انفجار کوئل می‌باشد. الکتروموتورهای چینی کویل به شکل الکتروموتور ضد جرقه در ایران به فروش می‌رسند. قیمت این الکتروموتورها بالا بوده و کیفیت آن‌ها معمولی می‌باشد.
قیمت انواع الکتروموتور
برای اطلاع از قیمت روز انواع موتورهای صنعتی و دریافت مشاوره رایگان کافی‌است تا با کارشناسان ما در شاپ صنعتی در تماس باشید.
تشریح اجزای الکتروموتور
الکتروموتورها از اجزای مختلفی تشکیل شده‌اند که هر یک وظایف و نقش‌های خاصی در عملکردشان دارند. شناخت این اجزا برای آشنایی با نحوه عملکرد، شیوه استفاده و آشنایی با چگونگی تعمیر الکتروموتور نقش به‌سزایی دارد.
به طور کلی یک موتور الکتریکی از دو قسمت متحرک و ثابت به نام‌های روتور و استاتور (ایستانه) تشکیل شده است؛ که روتور تحت گشتاور ناشی از میدان مغناطیسی موجود در استاتور به دور خودش می‌گردد.
در ادامه، فهرستی از اجزای اصلی الکتروموتورها آورده شده است (ممکن است در برخی الکتروموتورها اجزای دیگری، اضافه بر این موارد، نیز وجود داشته باشد):
اجزای داخلی
۱. روتور (Rotor): قسمت متحرک الکتروموتور است که وظیفه تأمین نیروی مکانیکی برای چرخاندن شفت را بر عهده دارد.
۲. استاتور (Stator): بخش ثابت مدار الکترومغناطیسی موتور، که معمولا از سیم‌پیچ یا آهنرباهای ثابت تشکیل شده است.
۳. سیم‌پیچی (Windings): سیم‌های نارنجی‌رنگی که دور یک قسمت نگهدارنده محکم و مغناطیسی پیچیده می‌شوند، تا هنگام کار الکتروموتور، قطب‌های مغناطیسی را ایجاد کنند.
۴. بلبرینگ یا یاتاقان (Bearing):
۵. شکاف هوا (Air Gap):
۶. کموتاتور یا تغییردهنده جهت برق (Commutator):
۷. جاروبک (Brush Assembly):
۸. آرماتور (Armature):
۹. کویل (Coil):
۱۰. کنداکتور (Conductor): معمولا روتور دارای کنداکتورهای حامل جریان است که با استفاده از میدان مغناطیسی استاتور، به ایجاد نیرو برای گردش شفت کمک می‌کنند. البته بعضی از کنداکتورها دارای آهنربا هستند و استاتور آن‌ها را نگه می‌دارد.
۱۱. لیمینت (Lamination): ورقه‌های فلزی نازک زیادی که هسته استاتور را تشکیل داده‌اند. لیمینت‌ها برای کاهش تلفات انرژی به کار می‌روند.
اجزای خارجی
۱. شفت (Shaft):
۲. فن یا پروانه خنک‌کننده (Cooling Fan):
۳. کاور فن (Fan Cover):
۴. بدنه (Frame):
۵. براکت یا درکاسه (End Head):
۶. ترمینال (Terminal Box):
۷. مشخصات (Nameplate):
۸. سیم انتقال برق (Lead Wire):
البته برای آشنایی دقیق‌تر با اجزای الکتروموتورها باید از متخصصان و مشاوران حرفه‌ای در این زمینه کمک بگیرید، یا از دفترچه‌های راهنمای الکتروموتورها و وبسایت‌های تولیدکنندگان‌شان استفاده کنید.
لوازم جانبی الکتروموتورها
در ادامه لیستی از لوازم جانبی معمول برای الکتروموتورها را آورده‌ایم:
- دستگاه‌های محافظتی: محافظ حرارتی (ترموستات)، رله حرارتی، کنتاکتور و محافظت‌کننده‌های برقی مانند مسدودکننده‌ها و قطع‌کننده‌ها
- سیستم‌های تهویه و خنک‌کننده: فن خنک‌کننده، رادیاتورها، پمپ‌های آب و سیستم‌های خنک‌کننده مایعات
- سیستم‌های گریس و روغن‌کاری: پمپ‌های گریس و روغن، رگولاتورها، فیلترها، شلنگ‌ها و نازل‌ها
- سیستم‌های ترانسمتر و سنسور: سنسورهای دما، فشار، سرعت و ویبره، ترانسمیترها و تجهیزات مربوط به کنترل و نظارت بر عملکرد الکتروموتور
- سیستم‌های تغذیه برق و کابل‌ها: تابلوهای برق، رله‌ها، کابل‌های برقی، تسمه‌ها و محافظ‌های برقی
- محصولات حفاظتی و ایمنی: قفل‌های ایمنی، تابلوهای اضطراری، سیستم‌های آتش‌نشانی و سیستم‌های اعلان و اطفاء حریق
- قطعات جانبی مکانیکی: بلبرینگ‌ها، گیربکس‌ها، کوپلینگ‌ها، شافت‌ها، واشرها و…
- تابلوهای کنترل و کنترل‌کننده‌ها: تابلوهای کنترل الکتریکی، PLC (کنترل‌کننده منطقی برنامه‌پذیر) و HMI (واحد رابط انسان و ماشین)
- ابزارهای نگهداری و تعمیرات: ابزارهای دستی، ابزارهای اندازه‌گیری و تست، میز کار و تجهیزات نگهداری و تعمیرات
- دستگاه‌های تست و عیب‌یابی: دستگاه‌های تست الکتریکی، اسکوپ‌مترها، ترموگرافی‌ها و…
- محافظت در برابر گرد و غبار و رطوبت: بسترهای محافظ، مجموعه‌های ضد گرد و غبار، درپوش‌های ضد آب و…
- محافظت در برابر ویبره و لرزش: آمورتیسورها، پایه‌های لرزش‌گیر و…
- تجهیزات اتصال و سیم‌کشی: کانکتورها، ترمینال‌ها، کابل‌ها، کانال‌های سیم‌کشی و…
- قطعات تعمیر و تعویض: قطعات یدکی مانند بلبرینگ‌ها، سیم‌های مسی، کموتورها، کاربن‌براش‌ها، رینگ‌های خروجی و هر گونه قطعه قابل‌تعویض دیگر
- تجهیزات اندازه‌گیری و کنترل: سنسورها، ترانسمیترها، ترموکوپل‌ها، کنترلرها، نمایشگرها و سیستم‌های کنترل و نظارت بر عملکرد الکتروموتور
- سیستم‌های تثبیت و نصب: بست‌ها، پایه‌ها، قاب‌ها و…
- سیستم‌های صوتی و ارتعاشی: زنگ‌ها، سیستم‌های هشداردهنده صوتی، سیستم‌های ارتعاشی و سایر تجهیزات اطلاع‌رسانی و تشخیص مشکلات احتمالی
- لوازم جانبی مربوط به نصب و نگهداری: براکت‌ها، پایه‌های نگهدارنده، دستگاه‌های نصب و تعمیرات و…
البته در نظر داشته باشید که این یک فهرست کلی از لوازم جانبی الکتروموتورهاست و امکان ارائه لیست کامل و جامعی از آن‌ها وجود ندارد؛ زیرا هر الکتروموتور ممکن است بسته به نیازهای مختلف خود، لوازم جانبی متفاوتی را نیز بخواهد. همچنین که برخی مدل‌ها ممکن است لوازم جانبی خاص خود را داشته باشند.
به علت تنوع گسترده الکتروموتورها و نیازهای خاص کاربران، لازم است که برای پیدا کردن لوازم جانبی مناسب، به مشخصات فنی و دستورالعمل سازنده الکتروموتور خریداری‌شده مراجعه کنید، یا از مشاوران فنی یا مسئولین فروش الکتروموتور کمک بگیرید.
سؤالات متداول
تفاوت موتور الکتریکی و دینام در چیست؟
دینام و موتور الکتریکی، دو نوع دستگاه الکترومکانیکی هستند که بر اساس اصول مشابهی عمل می‌کنند، اما در کاربردها و وظایف تفاوت‌هایی دارند. تفاوت‌های اصلی بین دینام و موتور الکتریکی عبارت‌اند از:
- تبدیل انرژی: دینام انرژی مکانیکی را به انرژی الکتریکی تبدیل می‌کند، در حالی که موتور الکتریکی انرژی الکتریکی را به انرژی مکانیکی تبدیل می‌کند. به عبارت دیگر، دینام به عنوان یک ژنراتور الکتریکی عمل می‌کند و انرژی الکتریکی را تولید می‌کند، در حالی که موتور الکتریکی به عنوان یک محرک مکانیکی عمل می‌کند و انرژی الکتریکی را به چرخش و کار مکانیکی تبدیل می‌کند.
- نوع جریان: دینام به طور معمول از جریان مستقیم (DC) ، و موتور الکتریکی از جریان متناوب (AC) یا جریان مستقیم استفاده می‌کند.
- کاربردها: دینام‌ها در کاربردهایی مانند تولید برق در نیروگاه‌ها، تولید انرژی در خودروهای الکتریکی و همچنین در ژنراتورهای قابل‌حمل استفاده می‌شوند. در حالی که موتورهای الکتریکی در کاربردهایی مانند خودروهای الکتریکی، ماشین‌آلات صنعتی، پمپ‌ها، فن‌ها و دستگاه‌های خانگی استفاده می‌شوند.
- ساختار: دینام‌ها اغلب با استفاده از یک آرماتور و یک کاموتاتور برای تولید و تنظیم جریان مستقیم کار می‌کنند، در حالی که موتورهای الکتریکی معمولاً با یک استاتور و روتور برای تولید و تنظیم جریان متناوب یا مستقیم عمل می‌کنند.
سؤالات بیشتر و ثبت سفارش
گروه شاپ صنعتی، دارنده نمایندگی فروش برترین موتورهای الکتریکی خارجی و داخلی، همواره آماده پاسخگویی به همه مخاطبان، و به خصوص کارخانه‌داران و صاحبان مشاغل صنعتی، در رابطه با الکتروموتورها و لوازم جانبی آن‌هاست. همچنین که مشاورین حرفه‌ای ما می‌توانند شما را در انتخاب مناسب‌ترین الکتروموتور برای کار مورد نظرتان راهنمایی کنند. بهترین و به‌صرفه‌ترین قیمت‌ها با بیشترین خدمات و پشتیبانی را از ما بخواهید؛ و ما از مشاوره فروش تا خدمات پس از فروش حرفه‌ای، همراه‌تان خواهیم بود.
منابع برای مطالعه بیشتر
- Electric Motor Technologies for Vehicle Applications, John G. Hayes, Wiley-IEEE Press, 2011
- Electric Motors and Drives: Fundamentals, Types and Applications, Austin Hughes, Bill Drury, Third Edition, Newnes, 2013
- Electric Motor Handbook, H. Wayne Beaty & James Kirtley, McGraw Hill Professional, 2003
- Electric Motors and Control Systems, Frank D. Petruzella, McGraw Hill Professional, 2009
- Electric Motor Maintenance and Troubleshooting, Augie Hand, McGraw Hill Professional, 2011
- Electric Motors for Robots: A Comprehensive Guide, Dave Johnson, 2018
- Electric Motors: Principles, Applications, and Control, Jimmie J. Cathey, McGraw Hill Professional, 2002
- Standard Handbook of Electric Motors, Rex Miller, Mark Richard Miller, McGraw Hill Professional, 2003
- Electric Motor Drives: Modeling, Analysis, and Control, R. Krishnan, Prentice Hall, 2001
- International Electrotechnical Commission (IEC)
- National Electrical Manufacturers Association (NEMA)
- Institute of Electrical and Electronics Engineers (IEEE)
- ElectricMotorWarehouse.com
- AutomationDirect.com
- Grainger.com
